مطالعه اکوفیزیولوژیکی بر روی گیاه اوجی menthe aquatica (از خانواده نعنا) در استان مازندران

مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تاثیر عوامل محیطی بر تولید روغن های اساسی و سایر ویژگیهای فیزیولوژیکی گیاه پونه آبی با نام علمی mentha aquatica l. از خانواده نعنا در استان مازندران صورت گرفته است. نمونه های گیاهی در مرحله رویشی و خاک، از 5 منطقه از شرق تا غرب استان در فصل بهار سال 1392 و در 3 تکرار جمع اوری گردیدند. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر صورت گرفت و جداسازی و شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس توسط دستگاه gc و gc/ms انجام شد. ویژگیهای خاک مناطق مورد نمونه برداری شامل اسیدیته (ph)، هدایت الکتریکی (ec) و مقدار عناصر تعیین شد. مقدار فنول کل، کلروفیل a,b و کاروتنوئیدها و همین طور مقدار تعدادی از عناصر مغذی( منیزیم، نیتروژن، کلسیم، فسفر و سدیم) مورد سنجش قرار گرفت. برخی از ویژگیهای ریخت شناسی گیاه (طول و عرض برگ، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه، سطح برگ و سطح ویژه برگ) از مناطق مختلف نیز مطالعه شد. آنالیز آماری توسط نرم افزار spss انجام شد. شاخص ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس عبارت بودند از:menthofuran, eucalyptol, trans-caryophyllene, germacrene-d. نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده تاثیر معنیدار عوامل محیطی بر مقدار (بازده) و کیفیت اسانس نمونه های مختلف گیاه پونه آبی از مناطق مختلف استان است به گونه ای که از شرق به غرب با کاهش اسیدیته، افزایش مقدار ازت و فسفر و رطوبت خاک و افزایش بارندگی بازده اسانس افزایش یافته است. بالعکس افزایش اسیدیته موجب افزایش کیفیت اسانس( تعداد ترکیبات شناسایی شده) در گیاه مورد مطالعه گردیده به گونه ای که بیشترین تعداد ترکیبات مربوط به نمونه ساری و کمترین تعداد در نمونه مناطق نوشهر و تنکابن دیده شده است. نتایج حاصل از آنالیزهای آماری نشان داد که بین نمونه های گیاهی مناطق مختلف مورد مطالعه از نظر مقدار فنول کل و قندهای محلول در سطح یک درصد اختلاف معنیدار وجود دارد. هم چنین از نظر مقدار عناصر مغذی موجود در گیاه شامل ازت، فسفر، پتاسیم، سدیم و کلسیم در مناطق مختلف اختلاف معنیدار وجود دارد. از نظر ویژگیهای ریخت شناسی شامل صفات برگ و ارتفاع گیاه نیز اختلاف معنیدار در سطح یک درصد مشاهده شده است.